సామెతలు - క

భాషా సింగారం
సామెతలు
అ ఆ ఇ ఈ ఉ ఊ-ఋ
ఎ ఏ ఒ ఓ అం అః
క ఖ గ-ఘ
చ-ఛ జ ఝ
ట ఠ డ-ఢ ణ
త థ ద ధ న
ప ఫ బ భ మ
య ర ల వ
శ-ష స-హ
ళ క్ష ఱ
జాతీయములు
అ ఆ ఇ ఈ ఉ ఊ
ఋ ఎ, ఏ, ఐ ఒ, ఓ, ఔ
క, ఖ గ, ఘ చ, ఛ జ, ఝ
ట, ఠ డ, ఢ ణ
త, థ ద, ధ న
ప, ఫ బ, భ మ
య ర ల వ
శ ష స హ
ళ క్ష ఱ
పొడుపు కధలు
ఆశ్చర్యార్థకాలు
నీతివాక్యాలు
పొడుపు కథలు
"అ" నుండి "క్ష" వరకు

సామెతలు లేదా లోకోక్తులు (Proverbs) ప్రజల భాషలో మరల మరల వాడబడే వాక్యాలు. వీటిలో భాషా సౌందర్యం, అనుభవ సారం, నీతి సూచన, హాస్యం కలగలిపి ఉంటాయి. సామెతలు ఆ భాష మాట్లాడే ప్రజల సంస్కృతిని, సాంప్రదాయాలను ప్రతిబింబిస్తాయి. "సామెత లేని మాట ఆమెత లేని ఇల్లు" అంటారు. సామెతలకు ఏ ఒక్కరినీ రచయితగా చెప్పలేము. ప్రజలు తమ అనుభవాల్లోనుంచే సామెతలను పుట్టిస్తారు.

సామెతలు ప్రసంగానికి దీపాల్లాంటివి. అవి సంభాషణకు కాంతినిస్తాయి. సామెతలో ధ్వని ఉంటుంది. ప్రసంగోచితంగా ఒక సామెతను ప్రయోగిస్తే పాలల్లో పంచదార కలిపినట్లుంటుంది. సామెతలు సూత్రప్రాయంగా చిన్న వాక్యాలుగా ఉంటాయి. ఇవి ఒక జాతి నాగరికతను చెప్పకనే చెబుతుంటాయి. ఇవి పూర్వుల అనుభవ సారాన్ని తెలియజేసే అమృత గుళికలు ("ఆకలి రుచి ఎరుగదు. నిద్ర సుఖమెరుగదు"). పండితులకు, పామరులకూ పెట్టని భూషణాలు ("ఊరక రారు మహానుభావులు"). సామెతలు ఒక నీతిని సూచింపవచ్చును ("క్షేత్రమెరిగి విత్తనం వెయ్యాలి, పాత్రమెరిగి దానం చేయాలి"). ఒక అనుభవ సారాన్ని, భావమును స్ఫురింపజేయవచ్చును ("ఓడలు బళ్ళవుతాయి, బళ్ళు ఓడలవుతాయి", "కడివెడు గుమ్మడి కాయైనా కత్తిపీటకు లోకువే"). ఒక సందర్భములో సంశయమును నివారించవచ్చును ("అందానికి కొన్న సొమ్ము అక్కరకు పనికొస్తుంది"). వ్యక్తులను కార్యోన్ముఖులను చేయవచ్చును ("మనసుంటే మార్గముంటుంది") ప్రమాదమును హెచ్చరించవచ్చును ("చిన్న పామునైనా పెద్దకర్రతో కొట్టాలి"). వాదనకు ముక్తాయింపు పాడవచ్చును ("తాంబూలాలిచ్చేశాను తన్నుకు చావండి"). హాస్యాన్ని పంచవచ్చును ("ఆత్రపు పెళ్ళికొడుకు అత్తవెంట పడ్డాడట").

ఇక్కడ "క" అక్షరంతో మొదలయ్యే కొన్ని సామెతలు, వాటి వివరణలు ఇవ్వబడ్డాయి.

రచయితలు గమనించండి : క్రొత్త సామెతలు అక్షర క్రమంలో చేర్చండి. ఒకో అక్షరానికి ఒకో పేజీ కేటాయించబడింది. సంక్షిప్తమైన వివరణ ఈ పేజీలోనే వ్రాయవచ్చును. సుదీర్ఘమైన వివరణాదులు వ్రాయదలచుకొంటే ఆ సామెతకు వేరే పేజీ ప్రారంభించండి. సాయి విజ్ఞేష్ మాడ ని నోట్లో పెట్టినట్టు

కంచం అమ్మి మెట్టెలు కొన్నట్టు

అనవసరపు ఖర్చు చేసే వారినుద్దేశించి ఈ సామెత చెప్తారు.

కంచం, చెంబూ బయట పారేసి రాయి రప్ప లోపల వేసు కున్నట్లు

బాగా అవసరమయిన వాటిని అవివేకముతో నిర్లక్షముచేసి, అనవసరమయిన వాటిని కూడబెట్టు వానిని ఉద్దేశించి ఈ సామెతను చెప్పుదురు.

కంచం నిండా తిని, మంచానికి అడ్డంగా పడుకున్నట్లు

ఏ పని చెయ్యకుండా, తిని పడుకునే వాళ్ళ గురించి ఇలా అంటూ ఉంటారు.

కంచాలమ్మ కూడబెడితే మంచాలమ్మ మాయం చేసిందని

ఒకరు సంపదను కూడబెడితే మరొకరు దానిని వృధా చేస్తే ఆ సందర్భంలో ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు.

కంచి లో చేయబోయే దొంగతనానికి కాళహస్తి నుంచే వంగి నడిచినట్లు

అత్యంత అమాయకపు చక్రవర్తిని గురించి ఈ సామెత వాడతారు.

కంచు మ్రోగునట్లు కనకంబు మ్రోగునా?

పైపై దర్పం ప్రదర్శించేవారు తమలో ఏమీ లేకపోయినా గొప్పలు చెప్పుకుంటూ ఉంటారు. బుద్ధిమంతులయినవారు తమకు ఎంతో తెలిసినా గర్వం ప్రదర్శించకుండా సౌమ్యంగా ఉంటారు. ఇది వేమన శతక పద్య భాగము.

కంచె లేని చేను, తల్లి లేని బిడ్డ ఒక్కటే

ఏ విధముగా నయితే కంచె లేని చేను రక్షణ లేక పశువుల పాలవునో, అటులనే తల్లి అండ లేని బిడ్డ అధోగతి పాలవునని ఈ సామెత అర్థం.

కంచేచేను మేసినట్లు

కంచె అంటే చేనుని రక్షించేది, కాని ఆ కంచే చేనుని మేసిందంటే చేనుకి మఱి రక్షణ లేదుకదా? అలాగే రక్షణ కల్పించ వలసిన వారే ఆపద కలిగించినప్పుడు ఈ సామెతను వాడుతారు.

కంచే చేనుమేస్తే కాపేమి చేయగలడు?

దొంగ పశువులు పంటను మేయకుండా పంట చేలకు కంచె వేస్తారు. కానీ ఆ కంచే చేను మేస్తే ఎవరు ఏమి చేయలేరని భావము.

కంచె మంచిది కాకపోతే చేను కొల్లబోతుంది

ఇది వ్యవసాయదారుల సామెత. పొలానికి కంచె గట్టిగా వుండాలి. లేకుంటే దొంగ గొడ్లు వచ్చి పంటను నాశనం చేస్తాయని దీనర్థం.

కంచెమీద పడ్డ గుడ్డను మెల్లగా తీయాలి

ముళ్ళ కంప పైన పడిన గుడ్డను మెల్లగా తీయాలి. లేకుంటే చిరిగి పోతుంది. అలాగే ఏదైనా కష్టం వచ్చినప్పుడు జాగ్రత్తగా మెలగి దానినుండి బయట పడాలని ఈ సామెత అర్థము.

కంటికి ఇంపైతే నోటికీ ఇంపే

తినే పదార్థము ఏదైననూ ముందుగా నోటికంటే కూడా కంటికి బాగుండాలి (శుచి, శుభ్రముగా ఉండాలి). ఆపైనే అది నోటికీ ఇంపుగా ఉంటుంది. అదే అసలు కంటికే బాగా లేకపోతే, రుచితో నిమిత్తం లేకుండా పారవేచెదరు.

కంటికి తగిలే పుల్లను - కాలికి తగిలే పుల్లను కనిపెట్టి తిరగాలి

తన చుట్టుప్రక్కల పొంచి వున్న ప్రమాధములను కనిపెట్టుకొని తిరగాలని దీని అర్థము

కంటికి రెప్ప కాలికి చెప్పు

కంటికి రెప్ప ఏ విధముగా నయితే రక్షగా ఉండునో, చెప్పు కాలికి అదే విధముగా రెప్పవలె ఉండునని ఈ సామెత అర్థం.

కంటికి రెప్ప దూరమా

కంటి రెప్ప కంటిపైనే వుండి కంటికి రక్షణగా వుంటుంది. అది దూరము కాదు అనే అర్థంతో ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు.

కండలేని వానికే గండం

బలం లేని వారికే ప్రమాదమని ఈ సామెత అర్థం.

కంతి తలగడ కాదు చింత తీరిక కాదు

కణితి లావుగా ఉంది కదాని అదంతా శరీర బలానికి సంబంధించింది కాదు. అలాగే చింత విచారం కలిగిన మనిషి వూరకనే ఖాళీగా కూర్చున్నాడు కదా అని అనుకుంటే అది పొరపాటే. పరిశీలించి జాగ్రత్తగా వాస్తవాలను తెలుసుకోవాలని, భ్రమలకు గురికాకూడదని

కందకి లేని దురద కత్తిపీట కెందుకు?

కందను కత్తిపీటతో తరిగి వంట చేస్తారు. తరగబడ్డ కందకు లేని బాధ, తరిగిన కత్తిపీటకు ఉండదు కదా. ఈ విషయాన్నే, ఎవడైనా బాధితుడికి, తాను పడిన కష్టం తాలూకు బాధ లేకపోయిన సందర్భములో ఈ సామెతను వాడెదరు.

కందకు లేదు చేమకు లేదు తోటకూరకెందుకు దురద

ఇదే అర్థము తెలియచేసే మరో సామెత చూడండి. కందకి లేని దురద కత్తిపీటకెందుకు?

• కంద దుంప, చేమ దుంపకు కొంత దురద వుంటుంది......

కందెన వేయని బండికి కావలసినంత సంగీతం

కందెన వేయని బండి నడుస్తున్నప్పుడి ఇరుసు ఒరిపిడికి కీస్ స్ స్స్ అనే శబ్దం నిరంతరాయంగా వస్తుంటుంది. దానికి కందెన వేస్తే ఆ శబ్దం రాదు. ఆవిదంగా వచే శబ్దాన్నే సంగీతం పాడుతున్నదే ఈ బండి అని వేళాకోలంగా అంటుంటారు.

కంపలో పడ్డ గొడ్డు వలె

ముళ్ళకంపలో పడిన గొడ్డు, తెలివిలేక తప్పించుకును ప్రయత్నములో మరింత బాధకు లోనవును. అదే విధముగా అవివేకులయిన వారు, కష్టములనుండి బయటపడు మార్గము తెలియక మరింత కష్టముల పాలగుదురు. అటువంటి సందర్భంలో చెప్పేదే ఈ సామెత.

కంసాలి దొంగతనం కంసాలికే తెలుస్తుంది

కంసాలి అనగా బంగారపు పనిచేసే వాడు. అతను చేసే బంగారము దొంగతనము ఎవరు కనిపెట్టలేరనిదీనర్థం.

కక్కిన కుక్క వద్దకూ కన్న కుక్క వద్దకూ కానివాణ్ణయినా పంపరాదు

కక్కిన కుక్క, అప్పుడే కనిన కుక్క రెండునూ తీవ్రమయిన బాధలో ఉండును. అటువంటి స్థితిలో వాటి వద్దకు వెళ్ళుట ప్రమాదహేతువు. ఆ ప్రమాదము ఎంతటి తీవ్రమంటే, శతృవుని కూడా ఆ కుక్క దరికి పంపలేనంత తీవ్రమయినది.

కక్కిన కూటికి ఆశించినట్లు

అతి నీచమైన బ్రతుకు మనపై ఇష్టం లేని వారి వద్ద ఎదైనా ఆశించడం.

కక్కుర్తి మొగుడు పెళ్ళాం కడుపు నొప్పిబాధ ఎరుగడు

డబ్బుకు కక్కుర్తి పడే మొగుడు, పెళ్ళానికి కడుపు నొప్పి వచ్చినా, డబ్బు ఖర్చు అవుతుందని ఆమె బాధను ఎరగనట్టు నటించును. డబ్బుకు కక్కుర్తి పడే వాళ్ళను ఉద్దేశించి ఈ సామెతను వాడెదరు.

కక్కొచ్చినా కళ్యాణ మొచ్చినా ఆగవు

కక్కొచ్చినా కళ్యాణమొచ్చినా ఆగవు అంటే ఏదైనా పని జరిగే సమయం ఆసన్నమైనప్పుడు ఆ పని జరగక మానదు. కొన్ని పనులు ప్రారంబమైతే ఆతర్వాత ఆ పనులు ఎవరి ప్రాబల్యంలేక పోయినా అవి పూర్తవుతాయి. అలాంటి సందర్భంలో చేప్పేదే ఈ సామెత.

కట్టని నోరు కట్ట లేని నది ప్రమాద కరము

వరద కట్ట లేని నది అదుపు లేని నోరు ప్రమాదములే అని ఈ సామెత అర్థము. కట్టిన యిల్లు - పెట్టిన పొయ్యి

కట్టుకున్నదానికి కట్టు బట్టల్లేవు కానీ, ఉంచుకున్నదానికి ఉన్ని బట్టలు కొంటానన్నాడట

సొంత వాళ్ళని పట్టించుకోక గాలికి వదిలేసి, పరాయి వారికి సేవలు చేసే బుద్ధిలేని వానిని ఉద్దేశించి ఈ సామెత చెప్పుదురు.

కట్టు లేని ఊరు - గట్టు లేని చెరువు

ప్రతి వూరికి కొన్ని కట్టుబాట్లు వుండాలి. అనగా కొన్ని పద్ధతులు. అలా లేకపోతే ఆ వూరు చెడిపోతుందని దీని అర్థము. ఎలాగంటే గట్టులేని చెరువు నిండదు కనుక.

కట్టేవి కాషాయాలు - చేసేవి దొమ్మరి పనులు

శ్రీరంగడు అంటే శ్రీ మహా విష్ణువు. శ్రీరంగనీతులు అంటే శ్రీ మహా విష్ణువు పేరుతో చెప్పే నీతులు. దొమ్మరి కులస్తులలో కొంత మంది పేదరికం, ఆకలి వల్ల మనసు చంపుకుని వ్యభిచారం చేస్తారు. కొంత మంది తాము గౌరవంగల మనుషులమని చెప్పుకుంటూనే అందుకు విరుద్ధంగా వ్యభిచారిణులతో పడుకుంటారు. శ్రీరంగ నీతులు చెపుతూ దొమ్మరి గుడిసెలలో దూరడం అంటే దేవుని పేరుతో నీతులు చెపుతూ అందుకు విరుధ్ధముగా పాడు పనులు చెయ్యడం అని అర్థం.

కడగా పోయే శనీశ్వరుడా మా యింటిదాకా వచ్చి పొమ్మన్నట్లు

ఏరి కోరి కష్టాలు కొని తెచ్చుకునేవారినుద్దేశించి చెప్పిన సామెత ఇది.

కడచిన దానికి వగచుట యేల?

గతం గతః. గతించిన దానికి చింతించి ప్రయేజనము లేదని ఈ సామెతకు అర్థం.

కడివెడు గుమ్మడికాయైనా కత్తిపీటకి లోకువే

గుమ్మడికాయ కూరగాయలలో పెద్దది. ఐనా కత్తి పీటతో దానిని తరగటం సులభమే. అలాగే, బయటి వారిలో ఎంత పేరుప్రతిష్ఠలు సంపాదించినా ఇంట్లో వారు చనువుగాను కొన్ని సందర్భాలలో చులకనగాను చూస్తారు. అలాంటి సమయంలో ఈ సామెత చెప్తారు.

కడివెడు పాలలో ఒక్క ఉప్పుకల్లు

కడివెడు పాలలో అయినా ఒక్క చిన్న ఉప్పు కల్లు పడితే ఆ పాలన్ని విరిగి పోతాయి.

కడుపా కళ్ళేపల్లి చెరువా?

బాన కడుపు వున్నవారినుద్దేశించి చెప్పినదీ సామెత.

కడుపా - చెరువా?

తిండి ఎక్కువ తినే వారినుద్దేశించి చెప్పినది ఈ సామెత.

కడుపుతో ఉన్నామె కనక మానుతుందా

కడుపుతో వున్నామె తప్పక కంటుంది. ఇది తప్పక జరుగు తుంది అని చెప్పే సందర్భంలో ఈ సామెతను వాడుతారు.

కడుపు కూటికేడిస్తే కొప్పు పూలకు ఏడ్చి నట్ట్లు

ఎవరి అవసరం వారిది. అవసరం లేనిదాన్ని ఎంతిచ్చినా వృధా.

కడుపు నిండిన వానికి గారెలు చేదు

సంతృప్తిగా తిన్నవారికి మరేది రుచించదు. ఎంత రుచిగా వున్నా మరేమి తినలేరు. ఆ సందర్భంలో చెప్పేదే ఈ సామెత.

కడుపులో లేనిది కౌగలించుకుంటే వస్తుందా?

ఈ సామెత పైపై ప్రేమలు ప్రదర్శించే వారికి వర్తిస్తుంది. మనసులో ఎలాంటి ప్రేమ లేకపోయినా ప్రజల మెప్పు కోసం బాధల్లో ఉన్నవారిని కౌగిలించుకున్నంత మాత్రాన వారికి సాంత్వన చేకూరదు. లేని ప్రేమలు ప్రదర్శించవద్దని దీని అర్థం.

కడుపు చించుకుంటే కాళ్ళ మీద పడుతుంది

కడుపును నిజంగా చించుకున్నట్లయితే, పడేదేదయినా మన కాళ్ళ మీదే కదా! నష్టం మనకే కదా. ఈ విషయాన్నే, మనకే నష్టం కలిగించే నిజాన్ని ఇతరులకు తెలియచేసే సందర్భంలో ఈ సామెత ద్వారా చెప్పుచున్నారు.

కడుపులో చల్ల కదలకుండా

ఏమాత్రం కష్టం చేయకుండా..... అని అర్థము.

కడుపులోని మంట కానరాని మంట

కడుపులో మంట కనబడదు/

కడుపే కైలాసం - యిల్లే వైకుంఠం

తిండి ద్యాస ఎక్కువ వున్నవారినుద్దేశించి చెప్పినది ఈ సామెత.

కణత తలగడ కాదు. కల నిజం కాదు

కలలు నిజమవుతాయని నమ్మేవారి నుద్దేశించి చెప్పినది ఈ సామెత.

కత్తిమీద సాము చేసినట్లు

కత్తిమీద సాము చేస్తే తెగుతుంది. ప్రమాధకరమైన పనిచేస్తున్నవారినుద్దేశించి చెప్పే సామెత ఇది

కత్తిమీద సాము

చాల ప్రమాధకరమైన పని అర్థము,

కత్తెరలో వాన కనకపు పంట

ఇది వ్యవసాయ ధారుల సామెత. కత్తెర కార్తె పంటలు వేయడానికి చాల మంచి అధను అని దీని అర్థము.

కనులు మూడు గలవు కాడు త్రినేత్రుండు

కొబ్బరి కాయ (కొబ్బరికాయకు మూడు కన్నులుంటాయి... )

కనుమునాడు కాకి గూడా మునుగుతుంది

కనుమ పండగనాడు అందరూ స్నానం చేయాలని చెప్పే సామెత ఇది.

కన్ను పోయేంత కాటుక పెట్టదన్నట్లు...

కన్నుబోయేటంతటి కాటుక అనవసరమన్నట్టు. అతి ఎప్పుడు అనర్థమే అని. ఎప్పుడైనా, ఎక్కడైనా ఎంత వరకు ఉండాలో అంత వరకు ఉంటేనే క్షేమదాయకమని ఈ సామెత అర్థం.

కన్ను చూచిన దానిని నమ్ము - చెవి విన్నదానిని నమ్ము

చెప్పుడు మాటలు విని చెడిపోవద్దని హెచ్చరించే సామెత ఇది.

కన్యలో చల్లితే ఊదుకుని తినటానికయినా ఉండవు

కన్యా రాసిలో పంట పెడితే ఫలితముండని తెలియ జెప్పే సామెత ఇది.

కప్పలు కూస్తే వర్షం పడుతుంది

ఇది వ్యవసాయధారుల సామెత. కప్పలు అరిస్తే వర్షం వస్తుందని రైతుల నమ్మిక.

కమ్మగుట్టు గడప దాటదు

ఇది కులాల గురించి చెప్పిన సామెత. కమ్మవారి ఇండ్లలోని విషయాలు బయటకు తెలియవు అని దీని అర్థం.

కమ్మరి వీధిలో సూదులమ్మినట్లు

కమ్మరి అంటే ఇనుప వస్తువులను తయారు లేదా సరి చేసేవాడు. ఇంగ్లీషులో blacksmith అంటారు. కమ్మరులు నివాసముండే చోట సూదులు ( ఇనపవేగా ఇవి కూడా) అమ్మబోవటం తెలివితక్కువ పని.

ఇంగ్లీషులో ఇలాంటి సామెత ఒకటున్నది. 'Carrying coal to NewCastle' అని. అంటే న్యూకాజిల్ అనే ఊరికి బొగ్గు మోసుకు పోయినట్టు అని. ఇంగ్లండులో న్యూకాజిల్ అనేది బొగ్గు గనులకు ప్రసిద్ధి.

కరక్కాయ - కన్నతల్లి

కరక్కాయ ఆయుర్వేధంలో వాడే ఒక దినుసు కాయ. ఇది వంటికి చాల మంచి చేస్తుంది. ఎలాగంటే తల్లి లాగ అని దీని అర్థము.

కరణం సాధువూ కాడు - కాకి తెలుపూ కాదు

కరణము ఏనాటికి మంచి వాడు కాడు. తెల్లని కాకి ఎలా వుండదో మంచి కరణం కూడా వుండడని దీని అర్థం.

కరణానికి తిట్టు దోషం - చాకలికి ముట్టు దోషం లేదు

కరణం చేసే మోసపు పనులకు అతని ఇలాక లోని ప్రజలందరు తిడుతారు. చాకలి అన్నిరకాల బట్టలను ఉతుకు తాడు. అలా..... కరణానికి తిట్టు దోషం, చాకలికి ముట్టు దోషం వుండదని అర్థం.

కరణాన్ని, కంసాలిని కాటికి పోయినా నమ్మరాదు

ఇది కులాలకు సంబంధించిన సామెత. కరణం ఎప్పుడు ఒకరికొకరికి తగాదాలు పెట్టుతుంటాడు. అదే విధంగా కంసాలి అనగా బంగారపు పని చేసే వాడు..... ఇతడు తన తల్లి తాళిబొట్టులోనుండి కూడా కొంత బంగారాన్ని తస్కరిస్తాడని నానుడి. ఈవిధంగా ఈ సామెత పుట్టింది.

కరణాలూ కాపులూ ఏకమయితే కాకులు కూడా ఎగురలేవు

కరణము, కాపు (మునసబు) వీరిద్దరు గ్రామ పెద్దలు. వీరిద్దరు కలిస్తే ఏమైనా చేయగలరిని దీనర్థం.

కరతలామలకము

కరతల (అరచేతిలోని) ఆమలకము (ఉసిరికాయ) వలె. స్పష్టముగనున్నదని భావము.

కరస్థబిల్వన్యాయము : నిశ్శేపోపనిషత్సార స్తదేత దితి సాంప్రథమ్‌, ఉక్త్వా విష్క్రియతే సాక్షా త్కరవిన్యస్తబిల్వవత్‌

కరవమంటే కప్పకి కోపం, విడవమంటే పాముకి కోపం

ఒక కప్పని పాము నోటిలో కరుచుకోని ఉన్నదంట అటువంటి సమయంలో అటుగా వెళ్తున్న దానయ్యని తీర్పు అడిగినాయంట పామేమో తినాలి అదే న్యాయం, ఇది నా ఆహారం అని అన్నదంట! కప్పేమో నేను బలహీనుడిని, మైనారిటీ వాడిని నన్ను కాపాడాలి రాజ్యాంగం ప్రకారం అన్నదంట! దానయ్యకేమి చెప్పాలో అర్థం కాలేదంట, అందుకే అతను ఉన్న స్థితిలో ఎవరు ఉన్నా ఇలా అంటారు "కరవమంటే కప్పకి కోపం, విడవమంటే పాముకి కోపం"

కర్రలేని వాడిని గొర్రె కూడా కరుస్తుంది

పరిస్థితులు అనుకూలముగా లేనపుడు, ఎన్నడూ కూడా జరగని విచిత్ర పరిస్థితులను ఎదురుకోవాల్సి ఉంటుంది. ఈ విషయాన్నే, చేతిలో కర్ర లేని కాపరికి సాధు జంతువయిన గొర్రె కూడా కరుస్తుంది, అన్న నిత్యజీవిత సత్యము ద్వారా ఈ సామెత వివరిస్తోంది.

కర్ర విరగకుండా - పాము చావకుండా

ఎటూ తేలని వ్యవహారము గురించి చెప్పినది ఈ సామెత.

కలిగినింటి బిడ్డ కాకరకాయ పైకి కనపడవు

కాకరతీగకు కాసే కాయలు ఆకులు దట్టంగా ఉండటం వల్ల ఆకు మాటున ఉండి పైకి వెంటనే కనిపించవు. అలాగే ధనవంతుల ఇంట పుట్టిన బిడ్డ సామాన్య ప్రజల బిడ్డలాగా వీధుల్లో అంత తొందరగా కనిపించడు.

కలిమిలేములు కావడి కుండలు

కష్టలు ఎల్లకాలముండవని చెప్పడానికి ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు.

కల్ల పసిడికి కాంతి మెండు

నకిలి బంగారానికి మెరుగు ఎక్కువని అర్థం.

కలసి ఉంటే కలదు సుఖం

కలిసిమెలిసి వుంటే వారికి సుఖం వుంటుంది. విడిపోతే కష్టాలు తప్పవు. అలా పుట్టింది ఈ సామెత. ఇలాంటిదే మరో సామెత; 'ఐకమత్యమే మహా బలం'

కలిసొచ్చే కాలం వస్తే నడిచొచ్చే కొడుకు పుడతాడు

పుట్టుకతోనే ఏ బిడ్డా నడవలేడు. కానీ ఈ సామెతను (కాలం కలిసివస్తే నడిచివచ్చే కొడుకు పుడతాడు) అనుకోనిరీతిలో సహాయం కలిసివచ్చే సందర్భములో ఉదహరిస్తారు. అనగా కష్టకాలములో అందిన ఆశించని సహాయము, నడచి వచ్చే కొడుకు యొక్క పుట్టుకతో సమానము అని పోల్చుచున్నారు.

కల్లు త్రాగిన కోతిలా

అసలే అది కోతి, అది చేసే పనులు అల్లరి చిల్లరగా వుంటాయి. అలాంటిది కల్లు తాగితే ఇక దానిని ఆపడం ఎవరి తరం కాదు. ఈసామెతను ఇంకొంత పొడిగించి ఇలా కూడా అంటుంటారు. అసలే కోతి.... కల్లు తాగింది.... దాన్ని తేలు కుట్టింది,,, పైగా నిప్పు తొక్కింది;; అతిగా ఆగడం చేసె వాళ్లకు ఈ సామెత వర్తిస్తుంది.

కలిగిన వానికి అందరూ చుట్టాలె

ఇది లోక సహజం: ధనవంతుని అందరు చుట్టాలే. అందుకే సుమతీ శతక కారుడన్నాడు:... ఎప్పుడు సంపద కలిగిన అప్పుడు బందువులు వత్తురు అని

కళ్ళు కావాలంటాయి కడుపు వద్దంటుంది

ఆశకొద్దీ ఎక్కువ పదార్థాలు వడ్డించుకున్నా తినలేకపోటం. ఆకలితో వున్నప్పుడు ఎంతో తినాలని ఆశ పడతారు. తీరా తినడానికి కూర్చున్నాక తన కడుపు పట్టినంత మాత్రమే తినగలరు. ఆ వుద్దేశముతో చెప్పినదే ఈ సామెత.

కళ్లు పెద్దవి కడుపు చిన్నది

ఎక్కువ ఆశపడి తక్కువ ఫలితం పొందటం. కంటికి కనిపించిందంతా సొంతం కాదు.

కయ్యానికైనా వియ్యానికైనా సమ ఉజ్జీ వుండాలంటారు.

ఏపని చేయడానికైనా తనకు సమానమైన వాడిని ఎంచు కోవాలని

కసవులో పనసకాయ తరగినట్టు

చెడు పనులకు, దుర్మార్గాలకు అవకాశం ఇవ్వటం. పనస కాయను కసవున్నచోట తరిగితే దుమ్మూధూళి అంటుకొని అది తినటానికి పనికిరాకుండా పోతుంది.

కష్టే ఫలి

కష్టంచేయ కుండా ఎవరికి ఫలితము దక్కదు. వూరక సంపదలు కలుగవు కష్టపడితేనె ఫలితముంటుందని చెప్పేదే ఈ సామెత అర్థం.

కాకి పిల్ల కాకికి ముద్దు

తల్లికి బిడ్డ ఎల్లప్పుడూ ముద్దే అని దీని అర్ధం. నల్లగా లేదా అంద విహీనంగా ఉన్న బిడ్డను ఎదుటి వారు చిన్నచూపు చూసినా ఆ తల్లికి మాత్రం బిడ్డ ముద్దుగానే ఉంటుంది. అందుకే ఎదిటి వారికి ఆ తల్లీ బిడ్డల ముద్దుముచ్చట్లు కాకి పిల్ల కాకికి ముద్దు లా అనిపిస్తాయి

కాకి ముక్కుకు దొండ పండు

సమంగా లేని జంటను ఇలా అంటారు.

కాకులను కొట్టి గద్దలకు వేయడం

ఫలితం లేని పనిచేసి నప్పుడు ఈ మాటను వాడుతారు. నీపని ఎలా వుందంటే కాకులను కొట్టి గద్దల కేసి నట్టుంది.

కాగల కార్యం గంధర్వులే తీర్చారు

ఇది మహాభారతంలోని ఓ ఘట్టం నుండి వచ్చింది. పాడవులు అరణ్యవాసం చేస్తూ ఉండగా, వారికి తమ గొప్పదనం చూపించి అవమానించటానికి దుర్యోధనుడు తదితరులు ఘోషయాత్ర పేరిట వారున్న అరణ్య ప్రాంతానికి వస్తూ ఉండగా, గంధర్వ రాజు వారిని ఎదిరించి, యుద్ధం చేసి, ఓడించి, తన రథంలో కట్టిపడేసి తీసుకొనివెళ్ళిపోతాడు. ఈ హడావిడిలో, దుర్యోధనుడి అనుచరుడు ఒకడు తప్పించుకొని, పాండవులను శరణుజొచ్చి, తమ రాజును కాపాడమని కోరతాడు. గంధర్వుల చేతిలో పరాజయం పాలయిన దుర్యోధనుడి భంగపాటును పాండవులు చర్చించుకునే సందర్భంలో, భీముడు అన్న మాటలివి. అనగా మనం ఏదైనా కార్యాన్ని తలపెట్టినపుడు అనుకోకుండా అది మరో విధంగా లేదా మరొకరిచే విజయవంతంగా పూర్తిచేయబడటం.

కాచె చెట్టుకే రాళ్ల దెబ్బలు.

కాయలు కాచే చెట్టుకు రాళ్లు కొట్టి కాయలను రాల్చు కుంటారు పిల్లలు. కాయలు కాయని చెట్టుకు కాయలు లేవు... రాళ్ల దెబ్బలు వుండవు. అదే విదంగా ఇంకో సామెత కూడా ఉంది. 'దున్నే ఎద్దునే పొడుస్తారు' ఆ విధంగా పుట్టినదే ఈ సామెతకాటికి కాళ్ళు చాచినా కుటిలత్వం పోలే

కాపురం చేసే కళ కాళ్ళ పారాణి దగ్గరే తెలుస్తుంది

పచ్చగా కాపురం చేయాలని వచ్చిన పెళ్ళి కూతురు అతి జాగ్రత్తగా అందంగా కాళ్లకు పారయణం పెట్టుకొని వస్తుంది. ఇష్టంలేని పెళ్ళికూతురు ఏదో మొక్కుబడిగా పారాణి పెట్టుకొని వస్తుంది. ఆ విషయం గ్రహించిన పెద్దలు ఈ సామెతను చెప్తారు.

కామెర్ల రోగికి లోకమంతా పచ్చగా కనబడుతుంది.

దొంగోనికి అందరు దొంగల్లాగా.... మంచోనికి అందరు మంచి వారుగా కనబడతారు. అలా పుట్టిందే ఈ సామెత.

కార్చిచ్చుకు గాడ్పు తోడైనట్లు

కార్చిచ్చు అడవికి ఓ అనర్ధము, దానికి గాలి కూడా తోడైతే ఇక అంతా భస్మీపటలమే. ఒక కష్టానికి మరొకటి తోడైన సందర్భములో ఈ సామెతను ఉదహరిస్తారు.

కాలు కాలిన పిల్లిలా

కాలు కాలిన పిల్లి ఒక చోట నిలవకుండా, అటూ ఇటూ తిరుగుతూ గంతులు వేయును. ఈ విషయమునే ఓ నిలకడలేని వ్యక్తిని ఉద్దేశించి వ్యంగ్యముగా ఈ సామెతను పలికెదరు.

కాలు జారితె తీసుకోవచ్చు.... నోరుజారితె తీసుకోలేరు

నోరు జారడమంటే ఒక మాట అనడము. మాట బయటకు వచ్చిందంటే అది ఎవరో ఒకరు వింటారు. దాన్ని వెనక్కి తీసుకోలేము అనగా ఆమాట అనలేదు అని అనలేరు. అని అర్థము

కాలం కలిసి రాకపోతే కర్రే పామవుతుంది

కాలం కలిసి రాకపోతే ఏ పని చేపట్టినా అది పూర్తి కాదు సరికదా వ్యతిరేక ఫలం వస్తుంది కర్రే పామై కరిచినంత విచిత్రంగా!

కాలంకలిసిరాకపోతే తాడే పామై కరుస్తుంది

ఏపని కావాలన్నా శ్రమతో పాటు కాలంకూడ కలిసి రావాలనే చేప్పే సందర్భంలో ఈ సామెతను వాడుతారు.

కాలం కలిసి వస్తే ఏట్లో వేసినా ఎదురు వస్తుంది

ఇదే అర్థం చెప్పే మరో సామెత కలిసొచ్చే కాలం వస్తే నడిచొచ్చే కొడుకు పుడతాడు.

కాలువ దాటలేని వాడు కడలి దాట గలడా

(ఉట్టికెక్కలేనమ్మ స్వర్గాని కెక్కగలదా..... అలాంటిదే ఈ సామెత కూడా)

కాలె కడుపుకు గంజే పానకం

ఆకలి రుచి ఎరుగదు అనే సామెత లాంటిదే ఈ సామెత కూడ. కడుపు ఆకలితో కాలుతుంటే ఏదైనా తిని ఆకలి తీర్చుకోవాలి అని అర్థం.

కాళ్లకు రాచుకుంటే కళ్లకు చలువ

వేడిచేసినప్పుడు కళ్ళమంటలు, ఒళ్ళు నొప్పులు లాంటి బాధలు కలుగుతుంటాయి. ఆముదాన్ని అరికాళ్లకు మర్దన చేస్తే ఆ వేడి తగ్గి కళ్లమంటలు పోయి చల్లగా హాయిగా ఉంటుంది. అరికాలిలో శరీరానికి సంబంధించిన నాడీమండలం కేంద్రీకృతం అయి ఉంటుంది. ఆముదం మర్దించినందువల్ల నాడీ మండలం ద్వారా నాడులు చల్లబడి దాని ద్వారా వేడి తగ్గుతుందని చిట్కా వైద్యం ఈ సామెత.

కాశీకి పోయినవాడూ - కాటికి పోయినవాడూ ఒక్కటే

ఒకప్పుడు... యాత్రలు చేయడానికి ఇప్పుడున్నన్ని ప్రయాంణ సాధనాలు లేవు. యాత్రీకులు ఎడ్లబండ్లమీదను, కాలి నడకనో తీర్థ యాత్రలకు వెళ్ళేవారు. తెలుగు రాష్ట్రానికి కాసి చాల దూరం. కనుక కాశీకి వెళ్ళడానికి కొన్ని నెలలు పట్టేది. కనుక ఆ వెళ్ళిన వారు తిరిగి రావచ్చును, లేదా అక్కడే మరణించ వచ్చు. పైగా కాసీలో మరణిస్తే పుణ్యమని ప్రజల నమ్మిక. ఆ విధంగా పుట్టినది ఈ జాతీయము.

కాసుకు గతిలేదుకానీ... నూటికి ఫరవాలేదన్నట్లు

మింగ మెతుకు లేదు మీసాలకి సంపెంగ నూనె లాగా కొంతమంది చేతిలో ఏ కొద్దిపాటి ధనం లేకపోయినా గొప్పలు చెప్పుకుంటూ బ్రతుకుతుంటారు. అలాగే ఆదాయానికి ఎటువంటి అవకాశం, వనరులూ లేకపోయినా ముందుచూపు లేకుండా స్థాయికి మించిన అప్పులు చేస్తుంటారు. దగ్గర కనీసం నామమాత్రంగా ధనం లేకపోయినా ఎంతెంతో సంపద ఉన్నట్లు ఆడంబరంగా పలికే పద్ధతి మంచిది కాదని ఈ సామెత.

కాసే చెట్టుకే రాళ్ల దెబ్బలు

ఇతరులకై కాయలు కాసే చెట్టు ఆ కాయలు తినాలనుకునే వారిచేతనే రాళ్ళదెబ్బలు తింటుంది. అంటే, పరోపకారి అయినా కష్టాలపాలు అవుతోంది. అలానే, మెత్తనివాళ్ళనే లోకులు వారి మంచితనం ఆసరాతో మోసగిస్తారు. ఈ విషయాన్నే ఈ సామెత తెలియజేస్తోంది.

క్రింద పడ్డావేమంటే?.... మీసాలకు మట్టి అంట లేదుగా అన్నాట్ట

తాను చేసిన చెడుపనిని కూడా సమర్థించుకునే వారి గురించి ఈ సామెతను ఉటంకిస్తారు

క్రింద పడ్డా నాదే పైచేయి అన్నాడట

ఓటమిని అంగీకరించని వితండ వాధుల నుద్దేశించి చెప్పినదీ ఈ సామెత

కీలెరిగి వాత పెట్టాల

ఏ పనైనా సమయం చూసి అనుకూలమై నప్పుడే చేయాలని ఈ సామెత అంతరార్థం.

కుంచెడు గింజల కూలికి పోతే.. తూమెడు గింజలు దూడమేసినట్లు

వెనకటికి ఎవరో కుంచెడు తిండి గింజల కోసము కూలికెళితే, ఇంట్లోని తూమెడు గింజల్ని దూడ మేసిందిట. అనగా, సంపాదించిన దాని కన్నా ఎక్కువ పోగొట్టుకున్నదనమాట. ఈ సామెతను ఈ విధమయిన సందర్భములో వాడెదరు.

కుంటివాడి తిప్పలు కుంటివాడివి - గూనివాడి తిప్పలు గూనివాడివి

ఎవరి తిప్పలు వారికుంటాయి అని ఈ సామెతకు అర్థము.

కుండలో కూడు కుండలోనుండవలె, పిల్లలు చూడ గుండులవలెనుండవలె

కుండలో కూడు కుండలోనే ఉండాలి, బిడ్డలు మాత్రం దుడ్డుల్లాగా ఉండాలి ఇంట్లో వున్న తిండి గింజలు ఖర్చు కాకుండా అనగా అన్నం వండకుండానే పిల్లలు మాత్రం లావుగా తయారు కావలని కోరుకోవడం లాంటి వారిని గురించి ఈ సామెత వాడతారు.

కుక్క కాటుకి చెప్పు దెబ్బ

కుక్క ఎవర్నైనా కరచినప్పుడు దాన్ని చెప్పుతో కొడితే, అది చేసిన తప్పుకు శిక్షించినట్టు అవుతుంది. అదే విధంగా ఎవరైనా తప్పు చేసినప్పుడు ఆ తప్పుకు తగ్గ ఫలితం వెంటనే అనుభవిస్తే ఈ సామెతను వాడుతారు.

కుక్క కి చెప్పు తీపి తెలుసు కానీ... చెరకు తీపి తెలుస్తుందా

కుక్క సహజ స్వభావము తోలును తినటము. కానీ, అదే కుక్కకు చెరకు గడ ఇచ్చిననూ అది అయిష్టతచే రుచిచూడదు. కావున ఇక్కడ చెరకుగడ అన్నది కుక్కకు అపాత్రదానము. ఈ విషయమునే ఈ సామెత తెలుపుచున్నది. (వేమన పద్య పాదము: చెప్పుతినెడి కుక్క చెరకు తీపెరుగునా.. విశ్వదాబి రామ వినుర వేమా)

కుక్క తోక పట్టి గోదారి దాటాలనుకొన్నట్లు

అసమర్ధుల సహాయం మీద ఆధార పడకూడదని దీని భావం. కుక్కకి ఈదే సామర్ధ్యం తక్కువ. ఆ కుక్క తోకను పట్టుకుని గోదావరిని దాటాలనుకోవటం అసమర్ధుని సహాయంతో మహా కార్యాన్ని సాధించాలనుకోవటంలాంటిదే అని చెప్పడమే ఈ సామెత ఉద్దేశం.

కుక్క వస్తే రాయి దొరకదు..... రాయి దొరికితే కుక్కరాదు.

అన్ని వసతులు ఒక్కసారి ఒనగూరవని తెలియ జెప్పేదే ఈ సామెత

కుక్కతోక వంకరన్నట్లు... !

కుక్క తోక మనం నిటారుగా ఉంచడానికి ఎంత ప్రయత్నించినా అది మరలా వంగి పోతుంది. అలాగే మూర్ఖుడికి మనం ఎంత చెప్పినా వాడి దారి వాడిదే!

కుండల దుమ్ము రోకలితో దులిపినట్లు

కుండలకు పట్టిన దుమ్ము దులపడానికి మృధువైన బట్టలతో దులపాలి కానీ...... రోకలితో దులపరు.. అల దులిపితే అవి పగిలిపోతాయి. తెలివి లేని వారి చేసే పనులనుద్దేశించి ఈ సామెతను వాడుతారు.

కుప్ప తగులపెట్టి.. పేలాలు ఏరుకుతిన్నట్లు...

ఈ సామెత ఒక అవివేకిని ఉద్దేశించి చెప్పబడింది. వెనకటికొకడు, ధాన్యాలు ఉన్న కుప్పను తగలబెట్టి, ఆ కాల్చటము వలన తయారయిన పేలాలు తింటూ కూర్చున్నాడట. కాలిన ధాన్యం విలువ పేలాల కంటే ఎన్నో రెట్లు విలువయినవి కదా. పేలాల కొరకు ధాన్యమును తగులబెట్టుట అవివేకము.

కూటికి లేకున్నా కాటుక మాననట్లు

ఇదే అర్థము గల మరో సామెత ఇచట ఉంది. మింగ మెతుకు లేదు మీసాలకి సంపెంగ నూనె

కూడు వండటం గంజికోసమన్నట్టు

అన్నీ ఉన్నా వాటిని అనుభవించక లేనివారిలాగానే ఉండటం. గంజి మాత్రమే దొరికేవారికి బియ్యం సరిపోయినంతగా లభించినా అన్నం వండి, ఆ అన్నం తినకుండా గంజి మాత్రమే తాగి పూర్వంలాగానే లేమితో బాధపడ్డారట.

కూడూ గుడ్డా అడక్కపోతే బిడ్డను సాకినట్లు సాకుతా అన్నాడట

కూడూ గుడ్డా అన్నవి మనిషికి కనీస అవసరములు. అవి లేనిచో జీవించుట కష్టము. అవి అడగనిచో బాగుగా చూసుకొందును అనుటలో, ఆ వ్యక్తికి ఇతరులకు సహాయము చేయు ఆలోచన లేదని తెలియుచున్నది. ఈ విషయమునే పై సామెత తెలుపుచున్నది.

కూర్చుని తింటే, కొండలైనా తరిగిపోతాయి

శ్రమించకుండా తాతలు, తండ్రులనుండి సంక్రమించిన ఆస్తులను ఖర్చుపెడుతూ జీవిస్తే అవి ఎంతో కాలం మిగలవు అని చెప్పటానికి ఈ సామెతను ఉపయోగిస్తారు.

కూర్చొని తింటే కొండలయినా కరిగిపోతాయి !

సంపదల వృద్ధికి మూలమయిన శ్రమ చేయకుండా ఉన్న సంపదలు అనుభవిస్తుంటే కొండంత సంపదయినా కొద్ది కాలములోనే నశిస్తుంది అని ఈ సామెత భావము. అంటే శ్రమ చేయకుండా సంపదను అనుభవించే హక్కు ఎవరికీ లేదు అని ఈ సామెత తెలుపుతున్నది.

కూసే గాడిద వచ్చి మేసే గాడిదని చెడగొట్టినట్లు

కూసే గాడిద అంటే ఏ పనీ పాటా లేకుండా జులాయిగా తిరిగేవారు అనీ, మేసే గాడిద అంటే చక్కగా పని చేసేవారు అని భావము. పనీ పాటా లేకుండా తిరుగుతూ, చక్కగా పని చేసుకుంటున్న వారిని చెడగొట్టే వారి గురించి ఈ సామెత వాడతారు.

కొన్నది వంకాయ కొసరింది గుమ్మడి కాయ

చిన్న వస్తువు కొని పెద్ద వస్తువును కొసరు అడిగే వారుంటారని దీని అర్థం. ఇలాంటిదే మరొక సామెత 'అసలు కంటే కొసరు ఎక్కువ. '

కొండ ఎక్కేవాడి నడుమును కొడవలి చెక్కినట్టు

అదనపు భారం, పడుతున్న కష్టానికి తోడు మరో కష్టం తోడు కావటం

కొండ నాలుకకు మందు వేస్తే ఉన్న నాలుక ఊడినట్టు

చెడిన ఒక పనిని బాగుచేయబోతే, అది బాగుపడకపోగా మరో పెద్ద పని కూడా దాని వలన చెడితే, ఆ సందర్భములో ఈ సామెతలు ఉదహరిస్తారు.

కొండమీద మా గుండోణ్ని చూసారా? అని అడిగి నట్టుంది

తిరుమల కొండ మీద అందరు గుండోళ్లే..... వారిలో వీరి గుండోణ్ని ఎలా గుర్తు పట్టడం? అలాంటి అమాయకులగురించి చెప్పినదే ఈ సామెత.

కొండముచ్చు పెండ్లికి కోతి పేరంటాలు

ఎవరైనా వారి వారి బుద్ధులను బట్టే కలిసి ఉంటారు. ఇది వేమన సూక్తి.

కొండను త్రవ్వి ఎలుకను పట్టి నట్టు

అతి పెద్ద కష్టమైన పనిచేసి అతి స్వల్ప ఫలితం పొందితే ఈ సామెతను వాడుతారు.

కొడితె కొట్టాడులే కానీ కొత్తకోక తెచ్చాడులే అందిట

ఈ సామెత ఒక అమాయక మనస్తత్వాన్ని తెలుపుతుంది. భర్త కొట్టిన దెబ్బలు మరచి, ఆతడు తెచ్చిన చీరను చూసుకు మురిసిపోయిందిట వెనకటికొక అమాయకపు భార్య.

కొత్త ఒక వింత పాత ఒక రోత

ఏదైనా కొత్తగా వున్నప్పుడు వింతగాను, ఆనందంగాను వుంటుంది. రాను రాను అది పాతబడితె దానిమీదున్న ఇష్టం రాను రాను తగ్గుతుంది. ఇది లోక రీతి. ఆ విధంగా పుట్టినదే ఈ సామెత.

కొత్త బిచ్చగాడు పొద్దు ఎరగడు

కొత్తగా బిచ్చం అడుక్కోటము మొదలు పెట్టిన వాడికి, ఏ సమయములో అడుక్కోవాలో తెలియక పొద్దస్తమానం అడుక్కుంటూ ఉంటాడు. అదే విధముగా, కొత్తగా ఏ పనయినా మొదలు పెట్టినవాడు, అదేపనిగా ఆ పనే చేస్తుంటే ఈ సామెతను వాడటము పరిపాటి.

కొత్త పెళ్ళి కొడుకు పొద్దు ఎరగడు

కొత్తగా పెళ్ళి అయినవాడికి, సమయమూ సందర్భమూ లేకుండా సంసారసుఖానికై పరితపిస్తూ ఉంటాడు. అదే విధముగా, కొత్తగా ఏ పనయినా మొదలు పెట్టినవాడు, అదేపనిగా ఆ పనే చేస్తుంటే ఈ సామెతను వాడటము పరిపాటి.

కొత్తల్లుడిని మేపినట్లు మేపుతున్నారు

కొత్తఅల్లుడుకి పూర్వకాలములో అత్తవారింట రాజభోగాలు అమర్చేవారు. కొత్త అల్లుడు పనీ పాటా లేకుండా సపర్యలు అందుకుంటూ ఉండేవాడు. ఇదే విషయముగా, పనీపాట లేకుండా సోమరిగా తిని తిరిగే వాడిని ఈ సామెత ద్వారా దెప్పిపొడుస్తారు.

కొబ్బరి చెట్టు ఎందుకు ఎక్కావంటే దూడ గడ్డి కోసం అన్నాడట

దీనికి సమానార్థంలో సంస్కృత న్యాయము: నారికేళతృణన్యాయము=కొబ్బరిచెట్టు నెందుల కెక్కెదవనిన దూడ గడ్డికొఱకు అనినట్లు.

కోకలు వెయ్యి ఉన్నా కట్టుకొనేది ఒకటే

కోకలన్నిటినీ ఒకేసారి కట్టుకోలేరు. ఎన్ని సంపదలున్నా పొట్టపట్టినంత వరకు మాత్రమే ఎవరైనా తినగలరు. అవకాశం ఉన్నంతవరకు మాత్రమే ఎవరైనా ఏపనైనా చేయగలరు

కోటి విద్యలు కూటి కొరకే

మనిషి ఎన్ని విద్యలు నేర్చినా అవన్నీ కడుపు నింపుకోవడానికి మాత్రమే ఈ సామెత భావం.

కోడలా! కోడలా! నీ భోగమెంతసేపే అంటే మా అత్త మాలపల్లినుంచి తిరిగి వచ్చిందాకా అందిట

=="కోడలా కోడలా నీ భోగ మెన్నాళ్లంటే. ".. ?.... "మా అత్త సంతకు పోయి వచ్చిందాక" అన్నదట

కోడలికి బుధ్ధి చెప్పి అత్త తెడ్డు నాకినట్టు

ఒకరికి తప్పు చేయ వద్దని చెప్పి అదే తప్పు చెయ్యటం. తెడ్డు నాకటమంటే అందరూ తినాల్సిన ఆహారపదార్ధాలను ఒకరు ఎంగిలి చేయటం. ఎంగిలి పదార్థాలను వేరొకరికి పెట్టకూడదు. అలా చేస్తే పాపం మూటకట్టుకున్నట్టవుతుంది అని ఓ అత్త తన కోడలికి ముందు బుద్ధులు చెప్పి తర్వాత తానే ఆ పనిచేసిందట. ఎదుటి వారికి నీతులు చెప్పి తాము ఆ నీతులను పాటించకపోవటం

కోడికి గజ్జెలు కడితే కుప్ప కుళ్లగించదా?

కోడి కాళ్ళకు గజ్జెలు కట్టినా కసువు కుప్పలను కుళ్లగిస్తూనే ఉంటుంది. అలవాటు మారదు.

కోడిగుడ్డు మీద ఈకలు పీకే రకం

కోడిగుడ్డుకి ఈకలే ఉండవు. అలాంటిది వాటి మీద ఈకలు పీకడంలో అర్థం లేదు. కొంతమంది తమ దర్పం చాటుకోవడం కోసం అర్థంలేని వితండవాదం చేస్తూ ఉంటారు. అలాంటి వారిని ఈ సామెతతో పోలుస్తాం. అక్కడ ఏమి లేకున్నా ఏదో వున్నట్టు బ్రమింప జేసి నమ్మించే ప్రయత్నంచేసే వారిని ఇలాగంటారు. వీడొట్టి కోడి గుడ్డు పనీ ఈకలు పీకే రకం... అని.

కోడి గుడ్డు పగలకొట్టేందుకు గుండ్రాయి కావాలా?

చిన్న పనులకు పెద్ద ప్రయత్నం అనవసరం. పిచ్చుక మీద బ్రహ్మాస్త్రమా?అల్పులను శిక్షించేందుకు అధికమైన బలం అక్కరలేదని, అల్పుడైన శత్రువును కొట్టడానికి అధిక బలం అనవసరమని

కోడి పియ్య మందు అంటే కొర్రెక్కి ఏరిగిందట

ఇది ఎలా వచ్చిందంటే.. ఎవరో చెప్పారట 'కోడి పియ్య' (కోడి రెట్ట) ను ఏదో రోగానికి 'మందు' గా వాడితే గుణం ఇస్తుంది అని చెప్పారొకరికి. అయితే ఆ వ్యక్తి కోడి పియ్య సేకరంచడానికి కోడి వెనక పరిగెత్తాడు. అది అంతసులభంగా దొరుకుతుందా పట్టుకోవడానికి. ఇల్లంతా తిప్పించి ఆఖరికి 'కొర్రు' (ఎత్తుగా ఉండే పందిరి రాట) మీదకు ఎక్కి అక్కడినుండి రెట్ట వేసింది. ఆ రెట్ట కింద పడి నాలుగు వేపులా తుళ్ళిపోయిందట. ఎవరైనా అతిగా బ్రతిమాలించుకుని లేదా మురిపించుకుని ఆఖరికి ఏదో సాయం చేసాంలే అన్నట్లు కొద్ది సహాయాన్ని అందించే సందర్భంలో ఈ సామెతవాడతారు.

కోల ఆడితేనే కోతి ఆడుతుందన్నట్లు

కోలతో భయపెడితేనే గాని కోతి ఆడమన్నట్లు ఆడదు. ఈ విషయాన్నే, పనిదొంగయై ఎల్లప్పుడూ ఒకరి పర్యవేక్షణలో తప్ప స్వతహాగా పనిచేయలేని వానిని ఉద్దేశించి పాడెదరు.

కోరి కొరివితో తల గోక్కున్నట్టు

కొరివితో తల తోక్కుంటే జుట్టు, తల కాలుతాయి. కోరి ఎవరూ ఆ పని చెయ్యరు. ఈ విధంగా ఎవరైనా కోరి ఆపదలుకాని, ప్రమాదముగాని కొనితచ్చుకుంటే ఈ సామెతను వాడుతారు.

కోతి పుండు బ్రంహ రాక్షసి అయినట్టు.

కోతికి పుండు అయితే అది మానదు సరికదా ఇంకా పెద్దదవుతుంది. ఎలాగంటే దాని సహచర కోతులు అన్ని ఆ పుండును గీకి ఏదో బాగు చేద్దామని ప్రయత్నిస్తాయి. ఆ విధంగా ఆపుండు మరింత పెద్దదవుతుంది. అలా పుట్టినదే ఈ సామెత.

కోతికి కొబ్బరి కాయ ఇచ్చినట్లు

కోతికి కొబ్బరి కాయ ఇస్తే దాన్ని తినడానికి చేసే వృధా ప్రయాసతోనే కాలం గడిచి పోతుంది. అలా పుట్టినదే ఈ సామెత.

కొబ్బరి చెట్టు ఎందుకు ఎక్కావంటే.... దూడ గట్టి కొసమన్నాడట

ఆబద్దం కూడా అతికినట్టు చెప్పలేని వారి గురించి ఈ సామెత వాడతారు

కోస్తే తెగదు కొడితే పగలదు

నీడ (ఇది పొడుపు కథ. దీనిని పొడుపు కథలు వర్గంలో చేర్చ వచ్చు